دەسپێكردنەوەی شەڕ دژ بە غەززە لە ٥ پرسیاردا
پاساوی هێرشەكە چییە؟
كێ بەشداربووە لە هیرشەكەدا؟
کاردانەوەی حەماس و بەرخۆدانی فەلەستین چییە؟
كاردانەوەی بنەماڵەی زیندانییەکان چییە؟
هەڵوێستی ئەمریکا لەسەر دەستپێکردنەوەی دەستدرێژییەكان چییە؟

ئیسرائیل لە بەرەبەیانی ڕۆژی سێشەممە دەستدرێژی خۆی بۆ سەر کەرتی غەززە دەستپێکردەوە بە زنجیرەیەک هێرشی ئاسمانی توندوتیژ کە تا ئێستا زیاتر لە ٤٠٠ کەس کوژراون و دەیان کەسیش بریندار بوون، بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی فەلەستین.
هێرشە ئاسمانییەکانی داگیرکەری ئیسرائیل ناوچە جۆربەجۆرەکانی کەرتی غەززەیان کردە ئامانج، لەوانە کەمپی پەنابەرانی مەغازی لە ناوەڕاستی کەرتی غەززە، خان یونس و ڕەفەح لە باشوور و کەمپی جەبەلیە و بەیت حەنون لە باکوور.
لەم ڕاپۆرتەدا هەوڵ دەدەین لە ڕێگەی ئەم پرسیارانەی خوارەوە لایەنە دیارەکانی ئەم دەستدرێژییە نوێیە بکۆڵینەوە:

پاساوی هێرشەكە چییە؟
پەیامنێری کەناڵی ئەلجەزیرە بڵاویکردەوە، فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل لە ناوچە جیاجیاکانی باکور و ناوەڕاست و باشووری غەززە هەڵکوتانە سەر ماڵ و خێوەتەکانی غەززە، ڕایگەیاندووە، ئەو هێرشانە دوای ئەوە هاتوون کە حەماس چەندین جار ڕەتیکردووەتەوە سەربازە ڕفێنراوەکانی بگەڕێنێتەوە و پێشنیارەکانی ستیڤن ویتکۆف، نێردەی ئەمەریکا و ناوبژیوانانی ڕەتکردووەتەوە.
لەلایەکی دیکەوە میدیاکانی ئیسرائیل بڵاویانکردەوە، ناتانیاهۆ داوای ڕاوێژکاری ئەمنیی کردووە کە وەزیری بەرگری و سەرۆکە ئەمنییەکان ئامادەبن بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پێشهاتەکانی غەززە.
نوسینگەی نەتانیاهۆ ڕایگەیاندووە، ئیسرائیل بە زیادبوونی هێزی سەربازی دژی حەماس مامەڵە دەکات.


كێ بەشداربووە لە هیرشەكەدا؟
دەزگای پەخشی ئیسرائیل بڵاویکردەوە، دوای ئەوەی نەتانیاهۆ و ئیسرائیل کاتز وەزیری بەرگری ئیسرائیل، سوپای ئیسرائیلیان ڕاسپاردووە کە ڕێوشوێنی زۆرەملێ دژی حەماس بگرنەبەر، هێزی ئاسمانی شەپۆلێکی هێرشی لە سەرانسەری کەرتی غەززە دەستپێکردووە.
سوپای داگیرکەری ئیسرائیل ڕایگەیاند کە ١٠٠ فڕۆکە بەشدارییان کردووە لە دەستپێکردنەوەی هێرشە ئاسمانییەکان بۆ سەر کەرتی غەززە، هەروەها ڕایگەیاندووە کە هێرشەکە تا ئەو کاتەی پێویست بێت بەردەوام دەبێت و دەتوانێت لە هێرشە ئاسمانییەکان زیاتر فراوانتر بێت.

کاردانەوەی حەماس و بەرخۆدانی فەلەستین چییە؟
بزووتنەوەی خۆڕاگری ئیسلامی (حەماس) لە بەیاننامەیەکدا، ناتانیاهۆ و داگیرکەری ئیسرائیلی بە تەواوی بەرپرسیاری لە کاردانەوەی دەستدرێژییە خیانەتکارەکان بۆ سەر غەززە زانی.

لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، ناتانیاهۆ و حکومەتەکەی بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی ڕێککەوتنی ئاگربەستیان داوە، ئەمەش بەندکراوانی ئیسرائیلی لە غەززە ڕووبەڕووی چارەنووسێکی نادیار کردووەتەوە.
بزووتنەوەکە زیادی کردووە، "ناتانیاهۆ و حکومەتە نازییەکەی دەستدرێژی و شەڕی جینۆسایدیان لە دژی خەڵکی مەدەنی بێ بەرگری لە کەرتی غەززە دەستپێدەکەنەوە، ناتانیاهۆ و حکومەتە توندڕەوەکەی بڕیارێک دەدەن بۆ هەڵوەشاندنەوەی ڕێککەوتنی ئاگربەست".
حەماس داوای لە ناوبژیوانان کرد کە ناتانیاهۆ و حکومەتەکەی بە تەواوی بەرپرسیار بن لە پێشێلکردنی ڕێککەوتنەکە.

كاردانەوەی بنەماڵەی زیندانییەکان چییە؟
کۆمەڵەی بنەماڵەی زیندانییەکانی ئیسرائیل ڕایگەیاندووە، بەهۆی بڕیارەکەی حکومەتی ئیسرائیل بۆ وازهێنان لە دیلەکان لە غەززە، ئەمەش پێشێلکردنی ڕێککەوتنی ئاگربەست و ئاڵوگۆڕی زیندانییەکانە، تووشی شۆک بووە.
کۆمسیۆن لە بەیاننامەیەکدا ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەم هەڵوەشاندنەوەی بە ئەنقەستی ڕێککەوتنەکە ژیانی زیندانیان دەخاتە مەترسییەوە، داواش لە حکومەتی ئیسرائیل دەکات دەستبەجێ بگەڕێتەوە بۆ ئاگربەست و کۆبوونەوەیەکی بەپەلە لەگەڵ سەرۆک وەزیران و وەزیری بەرگری و تیمی دانوستانکار ئەنجام بدات.
ڕادیۆی سوپای ئیسرائیل لە زاری باوکی سەرباز ئۆمەر نۆترا کە لە دیلدا کوژرا، ڕایگەیاندووە، "نوێکردنەوەی شەڕەکە خزمەت بە بەرژەوەندییەکانی حکومەت دەکات و سەربازە ڕفێنراوەکانیش دەتوانن قوربانی سەرەکی ئەم هەڵچوونە بن".

هەڵوێستی ئەمریکا لەسەر دەستپێکردنەوەی دەستدرێژییەكان چییە؟
کارۆلین لیڤیت، وەزیری ڕاگەیاندنی کۆشکی سپی ڕایگەیاند، ئیسرائیل ڕاوێژی لەگەڵ ئیدارەی ترەمپ کردووە سەبارەت بە هێرشەکانی لە کەرتی غەززە ڕۆژی سێشەممە.
لێڤیت لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی فۆکس نیوز وتی: ئیسرائیلییەکان ڕاوێژیان لەگەڵ ئیدارەی ترەمپ و کۆشکی سپی کردووە سەبارەت بە هێرشەکانیان بۆ سەر غەززە ئەمشەو.
وتەبێژی کۆشکی سپی وتیشی: هەروەک ترامپ ڕوونی کردۆتەوە، حەماس و حوسییەکان و ئێران و هەرکەسێک هەوڵی تیرۆرکردنی ئیسرائیل و هەروەها ئەمریکا بدات، باجێکی قورس دەدەن و دەروازەکانی دۆزەخ بەسەریاندا دەکرێتەوە.
ترەمپ پێشتر بە بەکارهێنانی زمانێکی هاوشێوە هۆشدارییەکی گشتی بڵاوکردەوە و ڕایگەیاندبوو، حەماس دەبێت هەموو زیندانییەکانی غەززە ئازاد بکات، ئەگەرنا دەروازەکانی دۆزەخ دەکەینەوە.
هەروەها ترەمپ بەهۆی پلانەکەی بۆ دەرکردنی فەلەستینییەکان لە غەززە و سەپاندنی کۆنترۆڵی ئەمریکا بەسەر ئەو خاکەدا ڕووبەڕووی ئیدانەکردن بووەوە.

ژمارەی خوێندراو : 305 جار